Wszyscy pasjonaci techniki, zainteresowani nie tylko nowinkami dzisiejszej technologii, lecz także historią rozwoju projektów inżynierii europejskiej, koniecznie muszą wybrać się na Krakowski Szlak Techniki. Jest to specjalna trasa dziedzictwa przemysłowego, na której znajduje się 17 budowli i kompleksów z „techniczną duszą”. Posiadają one walory historyczne i architektoniczne, lecz przede wszystkim znacznie przyczyniły się do obecnych poczynań w świecie techniki nie tylko w Polsce, ale również w całej Europie. Niektóre obiekty KST ciągle pełnią pierwotną rolę, zaś inne przeznaczono do zgoła odmiennych celów. Jakich? O tym również warto się przekonać!

Obiekty na Krakowskim Szlaku Techniki

KST działa już od 6 kwietnia 2006 roku. Poniżej przedstawiamy pokrótce wszystkie z 17 budowli i kompleksów, wraz z najciekawszymi atrakcjami, znajdujących się na technicznym szlaku.

STACJA KOLEJOWA

Stacja kolejowa w Krakowie została uznana za jeden z najnowocześniejszych projektów XIX wieku. Składała się aż z czterech części: samego dworca, zaplecza, infrastruktury technicznej oraz osiedla dla pracowników. Fenomenem stacji było skupienie wszelkich miejsc związanych z podróżą w jednym budynku. 

BROWAR RODZINY GÖTZÓW

Browar założony został w 1840 roku przez Rudolfa Jenny, Szwajcara. W przeciągu kolejnych lat, dzięki kolejnym właścicielom, został jednym z największych wytwórni piwa w Galicji. Obecnie budynek nie jest już w użytku, zachowały się m.in.: słodownia, budynek maszyny parowej, piwnice fermentacyjne i leżakowe oraz warzelnia. 

WIADUKT KOLEJOWY

Został on wybudowany pod koniec XIX w. Była to pierwsze w Krakowie dwupoziomowe skrzyżowanie. Ogromne wrażenie wzbudza metalowa ornamentyka wiaduktu i muru oporowego – pierwotnie na balustradzie umieszczono wizerunki cesarza Franciszka Józefa.

ELEKTROWNIA TEATRU MIEJSKIEGO

Jest to jedna z najstarszych krakowskich elektrowni. Choć wcześniej spełniała funkcje mocno związane z techniką, zadbano też o architekturę budynku. Reprezentuje on styl secesyjny, na podobieństwo willi. Obecnie znajduje się tutaj Scena Miniatura Teatru Słowackiego.

KUŹNIA ZIELENIEWSKICH

Kuźnia ta jest najbardziej zabytkową częścią Zakładu Budowy Maszyn i Aparatury im. Zieleniewskiego, czyli pierwszej krakowskiej wytwórni przemysłowej. Produkowało się tu maszyny rolnicze i przemysłowe – dla górnictwa oraz browarów i rafinerii. 

STRAŻNICA POŻARNICZA

To miejsce jest doskonałym przykładem nowoczesnego (w XIX wieku) budownictwa pożarniczego. W jednym budynku mieściły się m.in.: koszary, pogotowie pożarnicze, garaże, warsztaty i telegraf alarmowy. Obecnie całość zachowała się niemal zgodnie z pierwowzorem projektu i nadal wykorzystuje ją straż pożarna.

MOST KOLEJOWY NAD STARYM KORYTEM WISŁY

Most kolejowy jest jednym z najstarszych krakowskich mostów, które się zachowały. Zbudowany w latach 1861-63, pięcioprzęsłowy, o wysokości ok. 7 m i długości ok. 100 m. Od wschodniej strony wiaduktu nadal możemy odczytać datę oddania mostu do użytku.

PRZEPUST DROGOWY NA UL. MIODOWEJ

Przepust został wybudowany w latach 50. XIX wieku z bloków piaskowca. Obecnie pojawiające się ubytki zostają uzupełniane betonem. Przy okazji można odwiedzić mieszczącą się niedaleko trasę zabytków żydowskich oraz cmentarz.

ELEKTROWNIA KRAKOWSKA

Została wybudowana najwcześniej z wymienianych budynków, bo w latach 1904-05. Wielokrotnie rozbudowywana i modernizowana, w 1957 r. była w stanie wyprodukować prawie połowę energii elektrycznej dla całego miasta. Choć praca elektrowni zakończyła się, nadal możemy podziwiać budynek w pierwotnym stanie architektonicznym oraz zwiedzać niektóre pomieszczenia.

ZAJEZDNIA TRAMWAJOWA

Jest to najstarsza zajezdnia w Krakowie. Reprezentuje architekturę drewnianą z ceglanym wypełnieniem. Obecnie mieści się tu Muzeum Inżynierii Miejskiej. Zwiedzić można tutaj wiele części kompleksu, np. elektrownie tramwajową, remizę tramwaju konnego, warsztat mechaniczny i dyspozytornię tramwajową.

GAZOWNIA KRAKOWSKA

Gazownię wybudowano w latach 1856-57. Na przełomie wieku XIX i XX produkowano tam amoniak, gaz węglowy oraz gaz wodny, później też ziemny oraz koksowniczy. Prace produkcyjne przerwano w 1968 r., zaś obecnie zachowały się niektóre budynki kompleksu.

MOST PODGÓRSKI

Most ten jest pierwszym w Krakowie, który skonstruowano ze stałych murowanych filarów w nurcie rzeki. Most zamknięto w 1925 r. na rzecz Mostu Piłsudskiego, zaś obecnie na tym miejscu znajduje się kładka Ojca Bernatka.

MOST PIŁSUDSKIEGO

Wybudowany w latach 1926-31 z niespotykanych dotąd materiałów, na przyczółkach betonowych z lat 1911-13. Choć został uszkodzony, odrestaurowano go i przywrócono do pierwotnej formy. Całość ma 146 m długości.

BULWARY WIŚLANE

Obecnie popularne miejsce spotkań krakowian, zaprojektowane zostało przez R. Ingardena, zaś wykonane w latach 1907-13. Ciekawym rozwiązaniem w tamtych czasach było skonstruowanie na nowo kanalizacji oraz zasklepienie starego koryta Rudawy. Budowa kanału w przeciągu II wojny światowej przekształciła się w projekt bulwarów spacerowych.

ELEKTROWNIA PODGÓRSKA

Została ona uruchomiona w 1900 r., jest to jedna z pierwszych elektrowni komunalnych w Galicji. Umożliwiła ona m.in. przejście z gazowego i naftowego oświetlania na elektryczne. Po przejęciu jej funkcji przez elektrownię krakowską, w 1926 r. mieścił się tu Miejski Dom Noclegowo-Kąpielowy. Obecnie budynek ten stanowi Cricotekę, czyli Muzeum Tadeusza Kantora.

FABRYKA SCHINDLERA

Budynek ten ma niezwykle przejmującą historię. W latach 1937-39 działała tu Małopolska Fabryka Naczyń Emaliowanych i Wyrobów Blaszanych „Rekord”. Po przejęciu firmy przez Oskara Schindlera, zatrudniał tam m.in. Żydów zagrożonych eksterminacją. Produkowano tam elementy zbrojeniowe na potrzeby armii. Działalność firmy w Krakowie zakończyła się w 1944 r. Obecnie mieści się tu oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, a w halach produkcyjnych odwiedzić można Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK.

CENTRUM SZKŁA I CERAMIKI LIPOWA 3

Przed wojną mieściła się tu huta szkła o nazwie „Krakowska Huta Szkła, inż. Bąkowski, D. Chazan i Ska”. Oszałamiające wyniki produkcyjne doprowadziły halę na 6. miejsce największych przedsiębiorstw krakowskich. Po wojnie ją upaństwowiono. Obecnie w skład Centrum wchodzą: Galeria Lipowa 3 z wystawami polskich artystów; pokazy ręcznego formowania szkła; stała ekspozycja dot. szklarstwa „Szkło w Krakowie. Przemysł i sztuka. 1931-1998”.